Youri van den Berg
''Schijn bedriegt'' is een veelgehoord spreekwoord dat perfect van toepassing is op het WK wielrennen in Rwanda, het zogenoemde wielerfeest dat in het kader van mondialisering van de sport deze week losbarst. Maar wat gebeurt er daar nu werkelijk?
Als regering of regime zijnde bepaalde misstanden in je land proberen te verhullen onder het mom van sport wordt ook wel sportswashing genoemd. Het blijkt een frequent terugkerend fenomeen, vooral in Rwanda.
Zo heeft het Afrikaanse land niet alleen het WK wielrennen toebedeeld gekregen, maar sloot het ook sponsordeals met grote voetbalclubs als Arsenal, Paris Saint-Germain en Atlético Madrid, lobbyt het regelmatig bij de Formule 1 en stopt het miljoenen in de NBA.
LEES OOK: Evenepoel maakt duidelijke keuze: ploegleider komt met uitleg
Regime-KagameEn zo komt de wielerprimeur op het Afrikaanse continent toch in een ander daglicht te staan. Want wat gebeurt er nu precies in Rwanda? Veel, zo blijkt. Het begon kort na de genocide in 1994 waarbij 800.000 Tutsi's en gematigde Hutu's werden uitgemoord. Paul Kagame bracht daarna stabiliteit.
Diezelfde Kagame is 31 jaar later nog altijd aan de macht en wint altijd de verkiezingen, doorgaans met zo'n 99 procent van de stemmen. Verder is er nog Rwanda's betrokkenheid bij de oorlog in het oosten van Democratische Republiek Congo, waar het duizenden soldaten laat meevechten (iets dat nog altijd ontkend wordt door Kagame).
Politiestaat Rwanda
Is daarmee alles verteld? Zeker niet. Er waren plannen voor een Europees sanctiepakket tegen Rwanda vanwege de oorlog in Congo. Rwanda verbrak daarop diplomatieke banden met België, een van de initiators van dat pakket. ''Activisten, journalisten en oppositie politici worden gearresteerd, verdwijnen of overlijden onder mysterieuze omstandigheden'', vertelt Mohamed Keita, Afrika-deskundige van de Human Rights Foundation in New York, in gesprek met de NOS.
''Rwandezen kunnen nooit hun eerlijke mening geven'', vervolgde Keita. ''Ze leven in een politiestaat en worden voortdurend in de gaten gehouden. Ze zullen altijd zeggen dat ze van hun president houden, en dat hun land geweldig is. Maar als je echt goed kijkt, zie je dat dit niet de realiteit is.''
''Ze nemen hun prijzengeld mee en verlaten het land weer''
En dus probeert het regime-Kagame die misstanden onder het tapijt te vegen, bijvoorbeeld in de vorm van sport. ''Maar laat hier geen misverstand over bestaan'', zegt Keita. ''Het geld verdwijnt in de zakken van het regime, dit WK gaat de levens van Rwandezen, die in een groot deel van het land in armoede leven, niet verbeteren.''
Het zijn problemen die de coureurs niet meekrijgen, stelt Keita. ''Wat ze niet zien zijn de arrestaties zonder proces, lokale journalisten die veilig en eerlijk hun werk kunnen doen, al die ontheemde Congolezen in vluchtelingenkampen net over de grens. Renners weten het niet, en het maakt ook niet uit. Ze nemen hun prijzengeld mee en verlaten het land weer.''
